Agorafobia czym jest?

Przyczyny agorafobii

Czynniki biologiczne:

Do tej pory nie ma jednoznacznych wyników badań mogących wskazać przyczynę powstawania agorafobii. Jako, że jest zaburzeniem ściśle powiązanym z innymi zaburzeniami lękowymi najczęściej zwraca się uwagę na nieprawidłowości w działaniu układu nerwowego dotyczących głównie nadaktywności ciała migdałowatego czyli struktury mózgu związanej z lękiem. Aktywizacja ciała migdałowatego wiąże się z szeregiem procesów neuroendokrynnych, behawioralnych i autonomicznych występujących podczas ataków paniki. Wskazuje się też na znaczącą rolę dwóch układów: noradrenergicznych i serotoninergicznych gdzie ten pierwszy wpływa na stymulację sercowo-naczyniowych objawów paniki a drugi osłabia aktywność pierwszego. Neuroprzekaźnik GABA wpływający hamująco na lęk jest w dużym stopniu obniżony u osób cierpiących na zaburzenia paniczne. Agorafobia może pojawić się w innych chorobach takich jak padaczka, schizofrenia, choroba afektywna dwubiegunowa. Czasami bywa efektem komplikacji po przebyciu chorób somatycznych. 

Czynniki psychologiczne: 

W przypadku agorafobii często wskazuje się dramatyczne wydarzenia poprzedzające wystąpienie się choroby. Niektórzy naukowcy uzasadniają pojawienie się zaburzeń panicznych (w tym agorafobii) teorią uczenia się. Ponadto u osób podatnych na ataki paniki częściej diagnozuje się wysoki poziom neurotyzmu oraz silniejsze warunkowanie lęku i paniki. Innym czynnikiem psychologicznym wskazywanym przez badaczy jest wysoki poziom wrażliwości na lęk i odczucia somatyczne wraz z tendencją do katastrofizacji. 

Objawy agorafobii:

• Wyraźny lęk/niepokój wiążący się z dwoma lub więcej z podanych sytuacji: korzystaniem z publicznych środków komunikacji; przebywaniem na otwartych przestrzeniach; przebywaniem w zamkniętych pomieszczeniach; stanie w kolejce lub w tłumie; przebywanie samemu poza domem
• Unikanie powyższych sytuacji w związku z przekonaniem, że jeśli wystąpiłyby objawy ataku panicznego lub inne (np. zawstydzające) ucieczka bądź pomoc nie byłaby możliwa
• Osoba aktywnie i prawie zawsze unika opisanych sytuacji albo wymaga osoby towarzyszącej
• Wyżej opisane sytuacje zawsze wywołują lęk i niepokój oraz są nieadekwatne do poziomu zagrożenia jakie niosą za sobą
• Trwają 6 miesięcy lub dłużej 
• Lęk i niepokój związany z sytuacjami znacząco utrudnia funkcjonowanie i powoduje cierpienie
• Osoba w opisanych sytuacjach może odczuwać: przyśpieszone bicie serca, podwyższone tętno, duszności, pocenie się, drżenie, nudności i zawroty głowy a czasami traci przytomność

Leczenie agorafobii 

Niefarmakologiczne

Wysoką skutecznością w leczeniu zaburzeń lękowych w tym agorafobii cieszy się terapia poznawczo-behawioralna. W leczeniu agorafobii stosuje się głównie terapię ekspozycyjną na sytuacje lękotwórcze pod opieką specjalisty. Pojawiała się również nowa odmiana terapii ekspozycyjnej nazwana ekspozycją introceptywną polegająca na celowej styczności z lękotwórczymi odczuciami. Ponadto wykorzystuje się również techniki restrukturyzacji poznawczej i  kontroli paniki oraz techniki relaksacyjne i ćwiczenia oddechowe. Okazuje się, że terapie ekspozycyjne cieszą się wysoką skutecznością i długotrwałymi rezultatami. 

Farmakologiczne

Osobom z wszelkiego rodzaju zaburzeniami lękowymi przepisuje się głównie leki przeciwlękowe tj. benzodiazepiny (Xanax) i klonazepan (Clonozepamum) oraz leki przeciwdepresyjne, najczęściej selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI) ale również selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny i noradrenaliny (SRNI). Po zażyciu leków osoby obserwują częściowe ustąpienie objawów pojawiające się stosunkowo szybko zatem są przydatne również w nagłych wypadkach. Do ich wad należy przede wszystkim nadmierna senność i uspokojenie zaburzające czasami czynności motoryczne np. prowadzenia auta. Dużym problemem jest również uzależnienie od leków przeciwlękowych pojawiające się po długotrwałym zażywaniu dużych dawek zaś ich odstawienie jest bardzo ciężkie i może powodować powroty zaburzenia. 

Źródła: 

1. Butcher, J.N., Hooley, J.M., Mineka, S. (2018). Psychologia Zaburzeń. Gdańsk: GWP. s. 253-261. 
2. Michałowski, J., Holas, P., Wojdyło, K., Gorlewski, B. (2012). Polska Adaptacja i Walidacja Skali Zachowań Unikowych Towarzyszących Agorafobii. Psychiatria i Psychoterapia, 8(2-3): 20-30. 
3. Morrison, J. (2016). Wstępny Wywiad Diagnostyczny. Kraków: WUJ, s. 344. Morrison, J. (2012). Diagnoza Psychiatryczna. Praktyczny poradnik dla klinicystów. Kraków: WUJ, s.176.