Choroba sieroca - przyczyny, objawy i leczenie choroby sierocej

Choroba sieroca, czyli inaczej nieorganiczny zespół opóźnienia rozwoju to zaburzenie lub zahamowanie rozwoju dziecka. Powstaje w skutek braku lub znacznego osłabienia więzi emocjonalnych między dzieckiem a opiekunem. Choroba sieroca nazywana bywa także chorobą braku miłości lub matczyną deprywacją.

Na czym polega choroba sieroca? Jakie są jej skutki w życiu dorosłym? Czego na wczesnych etapach potrzebuje dziecko dla prawidłowego rozwoju? Tego dowiesz się z artykułu.

Czym jest choroba sieroca?

Człowiek rodzi się z potrzebą bezpiecznego przywiązania. Niespełnienie tej potrzeby poprzez długotrwały brak kontaktu z matką na wczesnym etapie życia dziecka ( 9 miesiąc - 4 rok życia) może skutkować rozwinięciem się choroby sierocej.

Warto zaznaczyć, że w tym przypadku "matka" nie musi oznaczać jedynie matki biologicznej, ale po prostu bliskiego ważnego opiekuna. Takie zerwanie więzi z z opiekunem całkowicie zabiera dziecku poczucie bezpieczeństwa i może być predyktorem poważnych problemów emocjonalnych w późniejszym życiu.

Choroba sieroca - przyczyny

Choroba sieroca zwana inaczej nieorganicznym zespołem opóźnienia rozwoju dziecka może rozwinąć się u dzieci z domów dziecka, placówek wychowawczych, w których mierzą się z poczuciem braku miłości czy u dzieci długo hospitalizowanych.

Z chorobą sierocą mogą się jednak spotkać nie tylko dzieci, które straciły rodziców lub kontakt z nimi został uniemożliwiony. To także dzieci, które od najmłodszych lat wychowują się w rodzinach alkoholowych, mają traumatyczne doświadczenia, dzieci doświadczające przemocy fizycznej oraz dzieci których rodzice byli całkowicie nieobecni emocjonalnie.

Między drugim a czwartym rokiem życia dziecko ma potrzebę nieustannego okazywania miłości, czułości i opieki. Ten czas jest kluczowy by u dziecka rozwinęła się zdolność do prawidłowego przeprowadzania interakcji międzyludzkich, zawierania zdrowych relacji.

Podsumowując, brak odpowiedniej opieki emocjonalnej w tak ważnym okresie dzieciństwa to podłoże choroby sierocej i zaburzeń przywiązania zarówno w dzieciństwie jak i w dorosłym życiu.

Objawy choroby sierocej

W chorobie sierocej można wyróżnić nie tylko objawy dostrzegane w sferze emocjonalnej, ale też objawy somatyczne, czyli takie, które są związane z fizjologicznym funkcjonowaniem organizmu człowieka. Jej objawy dostrzegane są na różnych etapach życia człowieka.

Zaburzenia łaknienia i zaburzenia wzrostu, czyli objawy choroby sierocej u niemowląt

Choroba sieroca może wystąpić już na wczesnych okresu dzieciństwa. Nawet u niemowląt. Można u nich zaobserwować zaburzenia łaknienia (dziecko odmawia jedzenia) czy wyraźny niepokój. To pierwsze objawy choroby sierocej.

Starsze dzieci - objawy

U nieco starszych dzieci, których dotyka choroba sieroca obserwujemy:

ssanie kciuka,

bujanie się (szukanie ukojenia),

zaburzenia wzrostu, zaburzenia trawienia,

moczenie nocne lub nietrzymanie moczu w ciągu dnia

niekontrolowane napady złości i lęku (dziecko staje się agresywne)

Dla opiekuna powinno być alarmujące, gdy zauważy wyżej wymienione objawy. Choroba sieroca przebiega według trzech faz. Jakie są fazy choroby sierocej?

Fazy choroby sierocej

Przeglądając literaturę z zakresu wiedzy specjalistycznej, możemy zauważyć, że objawy związane z chorobą sierocą będą zależne od tego, jaka to faza zaburzenia.

Faza protestu

Odizolowane od matczynej miłości dziecko czuje złość i okazuje protest wobec rozdzielenia go od rodziców lub innej ważnej osoby. Może zachowywać się agresywnie, krzyczeć i płakać. Wykazuje brak zainteresowania otoczeniem.

Faza rozpaczy

Faza rozpaczy to moment, gdzie agresja i złość ustępuje miejsca apatii. Dziecko staje się depresyjne i widoczna jest jego ograniczona aktywność ruchowa. Poczucie odrzucenia jest tak silne, że dziecko nie ma siły na zabawę, brak mu apetytu czy chęci na cokolwiek.

Faza wyparcia

Inaczej faza wyobcowania. To w tej fazie następuje stopniowy regres stanu psychicznego, dziecko okazuje coraz mniej emocji, może się charakterystycznie bujać lub błądzić wzrokiem po suficie. Są to automatyzmy ruchowe. Często można tę fazę mylnie zinterpretować jako "wyleczenie", czy pogodzenie się dziecka z sytuacją z uwagi na zaprzeczanie miłości do matki.

U kogo rozpoznaje się nieorganiczny zespół opóźnienia rozwoju?

Tym co może wpłynąć na rozwinięcie się nieorganicznego zespołu opóźnienia rozwoju zwanego chorobą sierocą jest przede wszystkim oddzielenie dziecka od matki lub innych ważnych opiekunów. To jednak nie wszystko co występuje w reaktywnych zburzeniach więzi, które rozpoznaje się po wykluczeniu między innymi spektrum autyzmu.

Choroba sieroca może się rozwinąć u dzieci, które przechodzą przez tzw. "trudne dzieciństwo". Alkoholizm rodziców, przemoc fizyczna i psychiczna, niedostępność emocjonalna... to wszystko może prowadzić do życiowej tragedii dziecka, a w przyszłości dorosłego. Takie traumatyczne doświadczenia mogą prowadzić nawet do rozwinięcia się zespołu stresu pourazowego.

Nieleczona choroba sieroca – objawy i skutki u dorosłych

Jeśli choroba sieroca nie zostanie odpowiednio wcześnie rozpoznana i nie zostaną podjęte odpowiednie działania terapeutyczne, może ona występować także w życiu dorosłym i dawać objawy od strony psychicznej i objawy somatyczne.

Dorośli z nieleczoną chorobą sierocą mogą wycofywać się z życia społecznego lub wręcz przeciwnie, potrzebują nieustannego okazywania uczuć miłości i zaangażowania. Mają poważne trudności w relacjach interpersonalnych.

Choroba sieroca a style przywiązania

To zrozumiałe, że wykształciły się u nich takie mechanizmy obronne i potrzeby. W końcu musiały mierzyć się z problemami porzucania od najmłodszych lat życia. Zaburzenia więzi prowadzą do rozwoju pozabezpiecznego stylu przywiązania: lękowo - unikającego, lękowo - ambiwalentnego lub zdezorganizowanego.

Osoby przejawiające cechy stylu lękowego, aby uniknąć porzucenia będą oddalać się od relacji i miłości. U osób ze stylem zdezorganizowanym lub ambiwalentnym trudnością może być nieadekwatnie silna potrzeba obecności i okazywania miłości.

Takie osoby mogą mieć także potrzebę ciągłej kontroli nad tym co robi partner czy partnerka, bo mierzą się z ogromną zazdrością. Zachowania oparte na lęku przed odrzuceniem nie są wyborem danej osoby, a mają bezpośredni związek z traumą, jakiej doznała w dzieciństwie.

Choroba sieroca - objawy a zaburzenia osobowości

Wymienione wyżej mechanizmy są charakterystyczne także dla zaburzeń osobowości. Ważne jest, by w porę leczyć chorobę sierocą, aby zapobiec ich rozwinięciu się. Osoby z zaburzeniami osobowości, które rozwinęły się na skutek zaburzeń przywiązania w dzieciństwie mogą mieć problemy w kwestiach utrzymania intymności z bliskimi osobami i tym samym problemy z utrzymywaniem zdrowych relacji.

Wynika to z lęku przed odrzuceniem, ale też z braku umiejętności regulowania i kontrolowania emocji. Osoby z zaburzeniami osobowości bywają impulsywne i trudno im uspokoić się w sytuacji wywołującej emocje. Zwłaszcza jeśli jest to związane z relacją.

Choroba sieroca – leczenie choroby sierocej

Priorytetem w leczeniu choroby sierocej będzie zajęcie się trudnościami natury fizjologicznej. Czyli na przykład specjalistycznym żywieniu dziecka, które utraciło apetyt. Są to oddziaływanie ratujące zdrowie i życie.

Następnie potrzebne są wieloobszarowe oddziaływania obejmujące terapię psychologiczną, wychowawczą a także wczesne wspomaganie rozwoju. Kluczowe jest także zapewnienie dziecku bezpiecznych warunków i oczywiście...miłości, której wcześniej zabrakło.

Leczenie dziecka może zatem wymagać współpracy lekarza pediatry, psychiatry dziecięcego, psychologa i pedagoga. Proces może być długotrwały, ale jest konieczny dla właściwego rozwoju.

Jak pomóc dorosłym?

Dorośli, którzy niestety nie mieli wystarczająco szczęścia mogą sami zadbać o swoje życie i relacje korzystając z dostępnych form wsparcia i terapii. Nigdy nie jest za późno by zrobić pierwszy krok do zmiany swojego życia na lepsze. Zdrowe relacje to jeden z filarów zdrowia psychicznego, dlatego warto o nie zadbać.

Psychoterapia i terapia traumy

W przypadku lęku przed odrzuceniem i innych objawów, które mogą występować w zaburzeniach osobowości warto wybrać psychoterapię DBT, psychodynamiczną lub humanistyczną.

Jako że choroba sieroca niejednokrotnie związana jest z traumą i PTSD, dobrym wyborem może być także konsultacja z psychotraumatologiem i rozpoczęcie terapii traumy skoncentrowanej na przepracowaniu trudnych doświadczeń z przeszłości i na radzeniu sobie z powstałym urazem.

Platforma sensly to bezpieczne miejsce, gdzie pracują psychologowie, psychoterapeuci i psychotraumatolodzy doświadczeni w pracy z omawianymi wyżej trudnościami. Jeśli zastanawiać się kogo wybrać, spróbuj wypełnić dostępny na stronie sensly.com formularz doboru specjalisty. Pomoże Ci podjąć właściwą decyzję.