Powrót do listy artykułów

Kompleks Edypa

Kompleks Edypa

Kompleks Edypa – co Freud miał na myśli?

Mimo, że wiele z założeń myśli psychoanalitycznej zostało zaktualizowanych czy nawet odrzuconych, nie oznacza to, że cała teoria jest obecnie bezużyteczna. Część prac i praktyk Zygmunta Freuda nie znajduje już potwierdzenia w aktualnej wiedzy. Jednak z wielu jego pojęć i koncepcji psychologowie i psychoterapeuci mogą korzystać do dziś. W klasycznej teorii psychoanalizy wyróżniamy różne fazy rozwoju psychoseksualnego człowieka. Jedną z nich jest faza falliczna. Rozwija się między 2 a 6 rokiem życia dziecka. To właśnie w tej fazie rozwojowej pojawia się między innymi kompleks edypa. Polega on na nieświadomym pragnieniu dziecka, by nawiązać seksualną relację z rodzicem alternatywnej płci. To niekomfortowa myśl, która może budzić sprzeciw, jednak dziecko jest istotą seksualną i naturalną częścią jego rozwoju jest przejście przez tę fazę. 

Kompleks Edypa – co to i na czym polega ten element w rozwoju dziecka?

Rodzice, których dzieci mają już kilka lat, z pewnością pamiętają etap, w którym ich pociecha chciała spędzać czas jedynie z jednym z nim. Drugie było wówczas traktowane jak rywal. W ten sposób przebiega to zazwyczaj u chłopców. Czasem dzieci nawet mówią wprost “Mamo chcę wziąć z Tobą ślub!”. U dziewczynek sytuacja bywa odwrotna – najchętniej spędzają czas z tatą, a mamę traktują jak konkurentkę o jego względy (kompleks Elektry). Kompleks edypa występuje w takim okresie rozwojowym, w którym dziecko w naturalny sposób poznaje swoją cielesność i odrębność od najbliższych opiekunów. Zaczyna też odkrywać przyjemność płynącą z dotyku i w naturalny, rozwojowy sposób do niej dążyć. To rodzice są pierwszymi obiektami kojarzonymi z miłością i bliskością. Zupełnie naturalne i rozwojowe jest zatem ukierunkowanie na nich rozwijającej się seksualności. 

Dziecko z kompleksem Edypa – jak powinni zachować się rodzice?

Aby dziecko mogło pozytywnie rozwiązać kompleks edypa i rozwijać się prawidłowo, musi “przegrać” swoją rywalizację o jednego z rodziców. Ważne jest zatem aby rodzice okazywali dziecku miłość, ale pilnowali zdrowych granic. Chociaż to dla dziecka trudne, musi ono zobaczyć, że rodzice są ze sobą w odrębnej relacji, w której nie ma dla niego miejsca. Jeśli matka i ojciec mają trudność z poradzeniem sobie z dzieckiem, które przechodzi kompleks edypa, mogą zasięgnąć porady u psychologa dziecięcego. Pomoże on wypracować rozwiązania korzystne dla wszystkich osób w rodzinie i zadbać o swoje emocje. Kluczowe jest poradzenie sobie z własnym odbiorem tej sytuacji nie wzbudzanie w dziecku poczucia winy za swoje naturalne instynkty. 

Syndrom Edypa – jak wygląda kompleks edypa w życiu dorosłym?

Jeśli faza rozwojowa, której naturalnym elementem jest kompleks edypa lub kompleks elektry nie zostanie rozwiązana w sposób pozytywny, rozwój osobowości dziecka może być zaburzony. Może się to wiązać np. z rozwodem rodziców, kiedy to matka lub ojciec zostaje zepchnięty na drugi plan lub konflikty małżeńskie, gdzie jedno z rodziców separuje się od drugiego i nadmiernie koncentruje na relacji z synem lub córką. Utrudnione staje się wówczas dla takiej osoby zawieranie trwałych i zdrowych relacji romantycznych. Taka osoba może mieć trudności w kształtowaniu niezależności od figury rodzicielskiej. 

Kompleks Edypa u dorosłego – objawy 


Objawy kompleksu edypa, który nie został rozstrzygnięty na czas, mogą znacząco utrudniać funkcjonowanie osobie dorosłej. Jest to między innymi:

  • odwlekanie wyprowadzki z domu rodzinnego pomimo możliwości finansowych i sytuacyjnych 
  • trudność z traktowaniem związku partnerskiego w sposób priorytetowy 
  • zachowania narcystyczne np. niedopuszczanie do siebie krytyki 
  • problem z podejmowaniem samodzielnych decyzji (potrzeba konsultowania ich z rodzicem lub kierowanie się jedynie tym, co zrobiłby w tej sytuacji rodzic)
  • brak pewności siebie i lękowe funkcjonowanie 

Kompleks Edypa – leczenie 

Sam kompleks edypa nie jest jednostką nozologiczną, nie jest zatem poddawany leczeniu w sposób bezpośredni. To czym można się zająć w procesie psychoterapii, to wymienione wyżej objawy utrudniające dorosłe, niezależne życie. Bywa, że wiążą się one z zaburzeniem osobowości. Osobie, która mierzy się z takimi problemami można zaproponować psychoterapię psychodynamiczną lub psychoanalityczną. Te podejścia bazują bowiem po części na teorii Zygmunta Freuda. Oczywiście na tych, które nadal możemy uznawać za aktualne. 

Małgorzata Woźniak
Małgorzata Woźniak
Małgorzata Woźniak psycholog, psychoterapeutka w takcie szkolenia w Krakowskim Centrum Psychodynamicznym. Pracuje indywidualnie z młodzieżą i dorosłymi oraz z parami wykorzystując techniki Terapii Skoncentrowanej na Emocjach dla Par. Współautorka profilu na Instagramie i podcastu @kochaj.zdrowiej.