Przebodźcowanie czy dotyka tylko dzieci?

Czym właściwie jest przebodźcowanie i jaki ma wpływ na człowieka?

Nasza codzienność wiążę się z odbieraniem wielu bodźców – nasze neurony co chwilę przemierzają wiele szlaków aby zapamiętać i przetworzyć każdą informację. Według Paula Rebera, profesora psychologii z Northwestern University do naszego mózgu codziennie wpadają 34 gigabajty danych, a całkowita pojemność naszego mózgu wynosi około miliona gigabajtów. Ta pojemność choć wydaje się duża i niemożliwa do przepełnienia nie uwzględnia jednej ważnej kwestii – oprócz gromadzenia informacji, musimy je jeszcze przetwarzać. Nadmiar bodźców sprawia że czujemy się przeciążeni oraz spięci.

Elektronika

W dobie smartfonów, smartwatchów, tabletów i laptopów coraz prościej o przebodźcowanie. Czy często zdarza Ci się zaglądać do mediów społecznościowych, oglądanie filmików na znanych portalach internetowych lub poszukiwanie informacji na temat zdarzeń ze świata przed snem lub zaraz po przebudzeniu? W ten sposób bombardujesz swój mózg wieloma informacjami, które on sam cały czas próbuje przetwarzać i interpretować. Spora część ludzi codziennie po ciężkim dniu pracy przed komputerem wraca do domu i w ramach odpoczynku odpala… swój smartfon lub telewizor. W ten właśnie sposób naraża się na światło niebieskie, które z kolei spowalnia wydzielanie melatoniny – hormonu, który jest nam niezwykle potrzebny. Niedobór melatoniny sprawia, że mózg utrzymuje swoją aktywność, co często prowadzi do przemęczenia, problemów z koncentracją, snem oraz decyzyjnością. Przebodźcowany organizm nie jest w stanie przyjmować nowych, często ważnych informacji.

Szok informacyjny czyli kilka słów o FOMO

Jedną z chińskich tortur było obcięcie skazańcowi powiek. Człowiek, który był zmuszony odbierać bez przerwy bodźce bardzo szybko umierał. Na co dzień raczej staramy się pamiętać aby dobrze dopasować oświetlenie, aby unikać zbyt dużej ekspozycji na hałas, ponieważ wpływ bodźców wzrokowych, termicznych, dotykowych, czy słuchowych często jest dla nas szybko zauważalny i prosty do powiązania z naszym samopoczuciem. Kiedy jest nam zimno to ubieramy się cieplej, kiedy bolą nas oczy to dajemy im odpocząć. A co z szokiem informacyjnym? FOMO, czyli fear of missing out to syndrom w którym osoba cierpi na lęk przed pominięciem jakiejś ważnej informacji. Strach i niepewność zmusza osobę cierpiącą na ten syndrom do nieustannego monitorowania wydarzeń przez smartfona czy komputer. Do czego więc prowadzi nadmiar informacji?

Nasz układ nerwowy składa się z części współczulnej i przywspółczulnej, innymi słowy – znajduje się w stanie mobilizacji lub demobilizacji, a reakcje mobilizacji (czyli stresową) może wywołać w nim nie tylko sama sytuacja, a myśl o niej. Kiedy czytamy o kolejnym wydarzeniu na świecie (np. wojnie) nasz organizm stresuje się, co w sytuacji braku naturalnego odruchu (walki lub ucieczki) bywa niebezpieczne. Dlaczego? Dlatego, że mechanizm walki i ucieczki był pomocny ludziom, kiedy musieli uciekać lub walczyć. Aktualnie stres, który przeżywamy jest przetwarzany w pozycji siedzącej, co utrudnia uruchomienie się układu przywspółczulnego, który z kolei uspokaja nasze ciało i przynosi mu ulgę po zagrożeniu, które przeminęło.

Przebodźcowanie wśród dzieci

W obecnych czasach, gdzie coraz większy jest dostęp do różnego rodzaju urządzeń elektronicznych, zwłaszcza ekranowych, tj. do smartfonów, komputerów czy tabletów coraz częściej możemy zaobserwować przebodźcowanie wśród dzieci. Kolejną przyczyną tego zjawiska jest narzucany nadmiar zajęć przez rodziców, brak balansu między zajęciami a odpoczynkiem oraz źle dobrana dieta, która ujawnia się w dziecięcych emocjach. 

Przebodźcowanie dziecka – objawy

Objawy przebodźcowania wcale nie są oczywiste, ponieważ mogą one świadczyć o wielu innych problemach. Są to między innymi:

• Płacz,
• Poddenerwowanie,
• Przewrażliwienie,
• Rozdrażnienie,
• Nadpobudliwość,
• Smutek,
• Problemy ze skupieniem,
• Zaburzenia snu.
  

Dziecko już przebodźcowane – co robić?

eśli już zauważymy, że nasze dziecko prawdopodobnie jest przebodźcowane to warto planować mu czas tak, aby istniał balans między atrakcjami a odpoczynkiem. Pomocne też jest spędzanie czasu w ciszy na łonie natury. Kiedy nie możemy dziecku zapewnić odpoczynku (np. podczas wizyty gości) to warto zapewnić dziecku komfort i cichy kąt, gdzie będzie mogło odpocząć. Należy wyłączyć telewizor, muzykę, zminimalizować aktywność. Przebodźcowane dziecko potrzebuje wsparcia – przytulenia, poczytania książek, wyciszenia.

Jak o siebie zadbać, gdy dotyka nas przebodźcowanie?

Wszyscy wiemy, że w dzisiejszym świecie całkowite pożegnanie się z własnym smartfonem jest niemożliwe. Rodzi się w takim razie pytanie – jak ograniczyć przebodźcowanie i dać naszym mózgom odpocząć?

Zredukowanie użytkowania elektroniki do minimum może znacząco wpłynąć na poprawę samopoczucia. Warto pobyć czasem offline, odłożyć telefon i pójść np. na spacer czy wziąć gorącą kąpiel. Warto również spróbować medytacji czy zapisać się na zajęcia jogi. Codzienny wysiłek fizyczny pomoże zredukować stres nagromadzony w mięśniach. W pracy dobrze robić przerwy od ekranu monitora a w czasie wolnym odłożyć telefon bez sprawdzania wiadomości. Pamiętajmy, że odpowiednia ilość snu i odpoczynku jest niezwykle ważna dla naszych mózgów i ma kolosalny wpływ na nasze samopoczucie w codziennym życiu.

Źródła: 

1. https://www.tech21century.com/the-human-brain-is-loaded-daily-with-34-gb-of-information/
2. https://www.scientificamerican.com/article/what-is-the-memory-capacity/
3. Sapolsky M.R.: Dlaczego zebry nie mają wrzodów? Wydawnictwo Naukowe PWN: Warszawa 2010
4. Japowicz-Ginalsa A., Jasiewicz J. i In.: FOMO – Polacy a lęk przed odłączeniem – raport z badań. (https://www.wdib.uw.edu.pl/attachments/article/1992/FOMO.%20Polacy%20a%20l%C4%99k%20przed%20od%C5%82%C4%85czeniem%20-%20raport%20z%20bada%C5%84.pdf)