Wypalenie zawodowe jak go uniknąć?

Objawy wypalenia zawodowego 

Wypalenie zawodowe staje się kolejną chorobą cywilizacyjną. Objawy wpływają nie tylko na życie zawodowe, ale i życie prywatne. Nie pozwalają na wykonywanie obowiązków czy podejmowania jakichkolwiek działań w pracy, które mogą poważnie skutkować w działaniu firmy. 

Wypalenie jest efektem długotrwałego stresu w pracy, który nie został obniżony do odpowiedniego poziomu.  Zgodnie z ICD-11 zjawisko to obejmuje: 

1. brak energii lub wyczerpanie, 
2. odcięcie się od pracy bądź negatywne nastawienie do pracy 
3. obniżenie skuteczności zawodowej. 

Bazując na powyższych kategoriach, można zaobserwować następujące objawy wypalenia zawodowego: 

• Praca nie przynosi satysfakcji: wykonywane obowiązki nie sprawiają przyjemności, występuje brak zaangażowania w wykonywaną pracę oraz poczucie zatrzymania się w miejscu w procesie rozwoju, odczuwamy obniżenie oceny własnych dokonań. 
• Notoryczne poczucie fizycznego zmęczenia i przepracowania: senność, przytłoczenie i utrata kontroli, problemy ze strony układu pokarmowego.. 
• Zaburzenia snu –  intensywne myślenie o pracy przed snem, trudność w budzeniu się do pracy, nawet po przespanej nocy jest się zmęczonym. 
• Niskie poczucie własnej wartości: niedocenianie swoich osiągnięć, brak poczucia sensu i wartości wykonywanej pracy, poczucie bycia gorszym od innych. 
• Brak poczucia identyfikacji z zawodem, obojętność cynizm, brak entuzjazmu i poczucia celu w wykonywanej pracy, mniejsza wydajność zawodowa. 
• Wahania nastroju i pesymistyczne myślenie: wybuchy złości, gniewu, irytacja, ciągłe napięcie, przewlekły stres. 
• Unikanie kontaktu z osobami z pracy. 
• Uciekanie przed decyzjami. 
• Inicjowanie sporów i konfliktów w pracy. 
• Obsesyjne przeglądanie ofert o pracę i niepodejmowanie prób aplikacji. 
•  Okresy bezczynności w pracy i unikanie zawodowych obowiązków. 
• Nadmierne spożywanie alkoholu czy zażywanie narkotyków. 

Przyczyny wypalenia zawodowego:

Przyczyn wypalenia zawodowego można szukać w trzech obszarach: 

1.  indywidualny, który obejmuje sprzyjające temu cechy osobowości, np. poczucie niskiej wartości i sprawczości, zależność, perfekcjonizm, poczucie kontroli zewnętrznej i unikania wyzwań, nieracjonalne przekonania. 

2. interpersonalny, który jest emocjonalnym zaangażowaniem pomiędzy przełożonymi i współpracownikami, a chorującą osobą, np. występowanie rywalizacji, konfliktów, brak poczucia zaufania do innych, problemy w komunikacji, agresja słowna, mobbing, podważanie kompetencji i stopowanie aktywności zawodowej przez pracodawcę. 

 3. organizacyjny, w którym cele miejsca pracy są rozbieżne z wartościami i normami pracownika, m.in. brak czasu na życie prywatne, stresory np. hałas, pośpiech, monotonna praca, nadgodziny, nocne i wieczorne godziny pracy, wynagrodzenie do wykonywanej pracy, brak możliwości wyrażania opinii czy rozwoju, poczucia stałości pracy, kierowanie firmą niedostosowane do zadań firmy i potrzeb pracowników, niska kultura pracy. 

Metody na łapanie dystansu do pracy 

Warto skorzystać z kilku metod, aby spojrzeć na pracę z nieco innej perspektywy. Poniżej znajduje się lista propozycji, które mogą w tym pomóc 

• Wsparcie i uznanie ze strony innych osób ze środowiska pracy. 
• Podnoszenie swoich kwalifikacji zmniejsza poziom wypalenia zawodowego bądź nawet zapobiega jego występowaniu. 
• Stawianie granic, branie na barki odpowiedniej ilości obowiązków i zachowanie równowagi między życiem zawodowym i prywatnym. 
• Wolne od pracy bądź urlop. 
• Dobrze zorganizowane miejsce pracy adekwatne do potrzeb i preferencji. 
• Odpowiednia ilość snu. 
• Aktywność fizyczna 
• Prawidłowa dieta. 
• Robienie rzeczy, które sprawiają przyjemność i radość. 
• Otaczanie się ludźmi, z którymi czujemy się dobrze. 
• Spojrzenie na pracę ze świeżej perspektywy i odkrycie jej na nowo. 

Najwięcej przypadków wypalenia zawodowego występuje w zawodach, które wymagają bliskiego kontaktu z innym człowiekiem, czyli wśród lekarzy, nauczycieli, psychologów, policjantów, urzędników czy osób pracujących z klientami. Należy pamiętać, że wypalenie może dotyczyć każdego wykonywanego zawodu. Gdy zauważysz symptomy wypalenia, zadbaj o siebie, postaraj się zastosować wyżej wymienione metody, a gdy stwierdzisz, że potrzebujesz dodatkowego wsparcia, skontaktuj się z lekarzem rodzinnym lub psychologiem. 

>>Klikając tutaj znajdziesz listę specjalistów, którzy zajmują się problemem wypalenia zawodowego. Warto sięgnąć po pomoc.

Źródła: 

1. https://icd.who.int/en 
2. Anczewska M., ŒWitaj P., Roszczyńska J., Wypalenie zawodowe, Postępy Psychiatrii i Neurologii, 2005, 14 (2), s. 67-77. 
3. Terelak J., Psychologia stresu. Oficyna Wydawnicza Branta, Bydgoszcz 2001. 
4. Kamrowska A., Wypalenie zawodowe- charakterystyka zjawiska. Sposoby przeciwdziałania, Jakość i Bezpieczeństwo, 2015, 3 (12), s. 54- 68 
5. Sęk H., Wypalenie zawodowe: przyczyny i zapobieganie, PWN, Warszawa 2004.